„(Nie) aż takie ryzyko agencji celnych – przemyślenia do art. 33a ustawy o VAT”

„(Nie) aż takie ryzyko agencji celnych – przemyślenia do art. 33a ustawy o VAT”

Paweł Polakowski

Wstęp – tło prawne

Dla branży związanej z międzynarodowym obrotem towarowym dzień 1 maja 2016 r. był ważną datą – z tym dniem weszły w życie nowe regulacje unijne z zakresu ceł: Unijny Kodeks Celny[1] wraz z Rozporządzeniem Wykonawczym[2], Rozporządzeniem Delegowanym[3] oraz Przejściowym Rozporządzeniem Delegowanym[4], przesądzając tym samym w zasadzie o zakończeniu stosowania dotychczasowego Wspólnotowego Kodeksu Celnego[5] oraz Przepisów Wykonawczych.
Konsekwencją powyższej zmiany jest konieczność dostosowania krajowych przepisów, np. Prawa celnego[6] i ustawy o podatku od towarów i usług[7], do nowych regulacji. Ustawa o zmianie ustawy – Prawo celne oraz niektórych innych ustaw zmieniająca jest dopiero (!) na etapie projektu, zatwierdzonego przez Radę Ministrów[8].

Art. 33a ustawy o VAT

Wśród przepisów ustawy o VAT mających doniosłe znaczenie dla branży celnej chciałem zwrócić uwagę na art. 33a. Wprowadził on – po wieloletnim lobbingu ze strony branży celnej – możliwość rozliczania podatku importowego w deklaracji podatkowej, jeżeli odprawa celna została dokonana w procedurze uproszczonej w miejscu lub zgłoszenia uproszczonego, rozliczanych w okresach miesięcznych (ze względu na zakres artykułu specjalnie ograniczam się do tej jednej sytuacji).

Korzyści zastosowania tej regulacji są oczywiste: importer nie musi płacić podatku importowego 10 dni po odprawie, podatek nie podlega również zabezpieczeniu. Przepis ten stał się ważnym czynnikiem skłaniającym do powrotu z odprawami do Polski importerów, którzy dotychczas dokonywali odpraw celnych w innych krajach UE w przedstawicielstwie fiskalnym.

Obecnie, ten trend może zostać zatrzymany a nawet w trybie przyspieszonym odwrócony. W mojej ocenie zawdzięczać to możemy zmianie prawa unijnego (ograniczenie możliwości uzyskania pozwolenia na procedurę wpisu do rejestru zgłaszającego czy nowych regulacji odnośnie zabezpieczeń – ale to temat na osobny artykuł). Jednak i polski ustawodawca nie próżnuje.

Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 33a – importer, dokonujący odpraw w procedurze uproszczonej, mógł rozliczyć podatek importowy w deklaracji podatkowej. Na importera nałożone zostały pewne dodatkowe obowiązki, wśród których na podkreślenie zasługuje ten wymieniony w ust. 7: w terminie 4 miesięcy importer ma przedstawić urzędowi celnemu potwierdzenie rozliczenia podatku VAT w deklaracji. Konsekwencją niezachowania tego terminu jest utrata prawa do rozliczenia podatku importowego w deklaracji i konieczność zapłaty podatku wraz z odsetkami.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podatnikiem podatku z tytułu importu jest osoba, na której ciąży obowiązek uiszczenia cła. Obowiązek zaś zapłaty cła ciąży na importerze oraz ewentualnie na działającym na jego rzecz przedstawicielu pośrednim (art. 77 ust. 3 UKC, art. 201 ust. 3 WKC).

Oznacza to, że w zależności od tego czy odprawa była przygotowana przez przedstawiciela i ewentualnie jakie upoważnienie było zastosowane, podatnikiem obowiązanym do zapłaty podatku VAT z tytułu importu mogą być:

– importer – zawsze na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT

– przedstawiciel pośredni – zawsze na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT w zw. z art. 77 ust. 3 UKC / art. 201 ust. 3 WKC)

– przedstawiciel bezpośredni – nigdy

Stąd, forma przedstawicielstwa bezpośredniego była preferowana i powszechnie stosowana przez agencje celne.

Art. 33a ustawy o VAT – zmiany

Zmiany, jakie projekt ustawy zamierza wprowadzić wychodzą poza granice konieczne dla dostosowania się do zmiany prawa unijnego i polega na wprowadzeniu – w niektórych sytuacjach – odpowiedzialności solidarnej przedstawiciela bezpośredniego.

Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 33a ust. 8 ustawy o VAT, w przypadku dokonywania odpraw w procedurze uproszczonej i rozliczania podatku VAT importowego w deklaracji podatkowej agencja celna odpowiada solidarnie z importerem w dwóch sytuacjach:

1) gdy agencja celna działa jako przedstawiciel pośredni (jak dotychczas)

2) gdy agencja celna działa jako przedstawiciel bezpośredni, zaś pozwolenie na stosowanie uproszczeń zostało wydane agencji celnej a nie importerowi.

Powyższa odpowiedzialność solidarna aktywuje się w sytuacji, gdy w terminie 4 miesięcy importer nie przedstawi urzędowi celnemu potwierdzenia rozliczenia podatku importowego w deklaracji i rozciąga się na kwotę podatku importowego, którego dotyczy brakujące potwierdzenie rozliczenia podatku.

Przedstawiciel bezpośredni nie będzie odpowiadał za:

– wyniki następczej kontroli, w wyniku której wydana została decyzja o prawidłowym określeniu podatku importowego

– jakiekolwiek inne korekty zgłoszenia celnego, in plus czy in minus, zawinione lub niezawinione przez importera, dokonane na wniosek importera, jego pełnomocnika lub z urzędu.

Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o VAT, jeżeli w zgłoszeniu celnym kwota podatku została wykazana nieprawidłowo, wydawana jest decyzja określająca podatek w prawidłowej wysokości. Adresatem takich decyzji (i podatnikiem) jest wyłącznie importer (oraz ew. jego przedstawiciel pośredni).

Odpowiedzialność (nawet solidarna) przedstawiciela bezpośredniego jest więc ograniczona i diametralnie odmienna od zakresu odpowiedzialności solidarnej przedstawiciela pośredniego.

Art. 33a ustawy o VAT – ocena zmian

W branży podniosły głosy, że Ministerstwo Finansów zamierza wprowadzić odpowiedzialność solidarną przedstawicieli bezpośrednich przy rozliczaniu podatku importowego w deklaracji VAT. Wskazuje się, że prostą konsekwencją takiej zmiany będzie

– rezygnacja z procedury uproszczonej w pakiecie usług oferowanych przez agencje celne, co spowoduje niemożność rozliczania podatku importowego w deklaracji

– ucieczkę polskich importerów z odprawami do innych krajów UE (np. do Niemiec), gdzie będą mogli skorzystać z usług przedstawiciela fiskalnego nie płacąc podatku importowego.

W mojej ocenie sytuacja jest nie najlepsza, jednak dramatu nie ma.

W pierwszej kolejności podkreślę, że zakres odpowiedzialności wynikający z art. 33a ustawy o VAT po zmianie nie będzie „solidarną odpowiedzialnością agencji celnej za podatek importowy”, czego obawiają się niektórzy. Nie w pełnym zakresie. Im szybciej sobie to uświadomimy, tym szybciej będziemy mogli znaleźć rozwiązanie.

Zakładam, że agencje celne posiadające procedury uproszczone – a więc spełniające warunki lub posiadające świadectwo AEO – są na tyle rozsądne, że sprawdzają podmioty, którym świadczą swoje usługi. Nie są to więc firmy, które nie prowadzą księgowości czy nie dokonują rozliczeń podatku z urzędem skarbowym.

Nie ma również wątpliwości, że art. 33a ustawy o VAT wprowadzi odpowiedzialność przedstawiciela bezpośredniego – jednak tylko gdy importer nie przedstawi urzędowi celnemu potwierdzenia rozliczenia podatku importowego. Z chwilą przedstawienia potwierdzenia rozliczenia ewentualna odpowiedzialność agencji celnej wygasa – i to bez względu na prawidłowość naliczenia podatku importowego w zgłoszeniu celnym. Istotnym jest wyłącznie, czy cały podatek wynikający ze zgłoszenia celnego został ujęty w deklaracji podatkowej.

W świetle powyższego nasuwają mi się następujące wnioski:

  1. ryzyko agencji celnych jest ograniczone w czasie i policzalne

To bardzo ważne, gdyż sytuacja, gdyby agencje celne miały odpowiadać solidarnie za zobowiązania podatkowe importera do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego, w tym ew. również za podatek wymierzony w decyzjach wydanych po odprawie, byłaby bardzo zła. Takiego ryzyka nie dałoby się oszacować. Nie można byłoby się również przed takim ryzykiem zabezpieczyć. Nie można by również takiego ryzyka wyłączyć.

  1. kształt proponowanych zmian nie był zamierzony przez Ministerstwo Finansów

Wydaje się, że pod hasłem uszczelnienia systemu poboru podatku VAT Ministerstwo Finansów chciało faktycznie wprowadzić pełną i solidarną odpowiedzialność agencji celnych za swoich klientów odprawianych w procedurze uproszczonej (aspekt skuteczności czy szkodliwości takiego rozwiązania zupełnie pomijam).

Rozwiązanie

Na zakończenie chciałem zaproponować rozwiązanie łatwe, szybkie i – w zależności od kosztów prawnika – tanie. Jedyne co będzie konieczne, to odpowiednie porozumienie z klientem i prawnik – bez którego pomocy się, niestety, nie obejdzie.

W celu uniknięcia skutku określonego w art. 33a ustawy o VAT, agencja powinna przejąć od importera obowiązek przedstawienia urzędowi celnemu potwierdzenia rozliczenia podatku importowego. Agencje celne unikną ewentualnego ryzyka związanego z przeoczeniem importera, dla którego obowiązek rozliczenia podatku w deklaracji VAT jest najważniejszy, zaś konieczność przedstawienia tego rozliczenia w urzędzie celnym może się wydawać mniej istotna.

[1]    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady(UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (wersja przekształcona) (Dz.Urz. UE L 269 z dnia 10 października 2013 r.). /UKC/

[2]    Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (DzUrz. UE L 343 z dnia 29 grudnia 2015 r.).

[3]    Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz.Urz. UE L 343 z dnia 29 grudnia 2015 r.).

[4]    Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/341 z dnia 17 grudnia 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do przepisów przejściowych dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego w okresie, gdy nie działają jeszcze odpowiednie systemy teleinformatyczne, i zmieniające rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 (Dz.Urz. UE L 69 z 15 marca 2016 r.).

[5]    Rozporządzenie Rady(EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.Urz. WE L 302 z dnia 19 października 1992 r.). /WKC/

[6]    Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne (Dz.U. 2004 nr 68 poz. 622). /PRAWO CELNE/

[7]    Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535). /USTAWA O VAT/

[8]    Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo celne oraz niektórych innych ustaw – https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12282901. /PROJEKT USTAWY/

Możliwość komentowania jest wyłączona.